| 
 پُــل آزمــایـــش
قسمت اول 
مجموعه سؤالاتى وجود دارد كه فقط اختصاص به نوجوانها و جوانها ندارد؛ بلكه بزرگترها نيز گاهى با آن دست و پنجه نرم مى كنند. يكى از آن مجموعه سؤالات كه در ذهن بسيارى از مردم وجود دارد و حل آن در شناختن اكثر مسايل اعتقادى مؤثر است اين است كه: خداوند متعال با آن رحمت، لطف و كرم بى كران خود، اين عالم را آفريده و به مخلوقات نيز نعمتهاى فراوانى عطا فرموده است، اما در اين ميان، بلاهايى مانند سيل و زلزله پيش مى آيد كه در آنها انسانهاى بى گناهى از بين مى روند و به سختى هايى مبتلا مى شوند؛ اين بلاها چگونه با آن رحمت، مهربانى و با حكمت و به بيان ديگر با عدل خداوند سازگار است؟ اين يكى از سؤالاتى است كه عموميت دارد؛ سؤال ديگر اين است كه: خداى متعال انبياء را براى هدايت مردم مبعوث فرمود و هدف او اين بود كه مردم به بركت ارشادات انبياء، راه صحيح را پيدا كنند، رفتار انسانى معقولى داشته باشند، جامعه سالمى را بسازند و در رفاه و خوشى و سعادت زندگى كنند، انبياء هم با تمام توانشان در اين راه كوشش كردند، ولى چرا همه انبياء با مشكلات فراوانى مواجه مى شدند و در بسيارى از موارد نيز مورد اهانت، ضرب و شتم، زندان و حتى كشته شدن قرار مى گرفتند. قرآن به كشتن انبياء اشاره كرده و مى فرمايد: «وَ قَتْلهُمُ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ»1. چرا خداوند انبياء را براى هدايت، بر مردم مسلط نكرد تا شكنجه و آزارى نبينند و چرا مردم با همه انبياء مخالفت كردند؟ چرا خداوند اجازه مى دهد به اوصياء و اولياء خدا توهين شود. حتى حضرت سيدالشهداءعليه السلامبه مصيبتهايى گرفتار شدند كه نمونه اش را در تاريخ بشريت نمى توان پيدا كرد. اين سؤالها را بايد با حل يك مسأله اعتقادى پاسخ گفت، مسأله اى كه قرآن بر آن خيلى تكيه كرده و آن را به صورتهاى مختلف بيان فرموده است، و آن مسأله امتحان، آزمايش، فتنه و ابتلاء است. اين مفهوم در قرآن با الفاظ متعددى بيان شده كه در ابتدا، براى فهم آنها اشاره اى كوتاه مى كنم. آن چه ما در فارسى به نام «آزمايش» مى ناميم قرآن در مورد آن به چند واژه اشاره كرده است كه «ابتلاء»، «بلا»، «فتنه» و «تمحيص» از جمله آنهاست. يكى از آياتى كه در مورد آزمايش با تعبير «فتنه» وارد شده، اين است كه: «أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ»2، آيا مردم چنين پنداشته اند، همين كه بگويند ما ايمان آورديم، رها مى شوند و مورد فتنه و آزمايش قرار نمى گيرند. اين سؤال را استفهام انكارى مى گويند؛ يعنى از نحوه سؤال پيداست كه جوابش منفى است. در آيات ديگرى نيز مى فرمايد: «أَنما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ»3، اموال و فرزندان شما، فتنه هستند؛ يعنى وسيله آزمايش اند و هم چنين مى فرمايد: «وَ نَبْلُوَكُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً»، ما شما را با خوشى ها و ناخوشى ها مى آزماييم. محققين اهل لغت نيز اصل «فتنه» را به معناى داغ كردن و در نهايت به هر نوع زحمت دادن و گرفتار كردن دانسته اند. به هر حال لازمه آزمايش، گرفتار شدن و درگير شدن با كارهاى سخت و دشوار است، تا آنجا كه قرآن در آياتى هدف از آفرينش را آزمايش و امتحان معرفى كرده است و مى فرمايد: «الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»4، خدا مرگ و زندگى را براى اينكه شما را بيازمايد آفريد، تا مشخص شود كدام نيكوكارتريد. آيات ديگرى نيز در سوره كهف است كه مى فرمايد: «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»5؛ يعنى آنچه در روى زمين هست، از جاذبه هايى كه وجود دارد و زينتهايى كه خدا روى زمين قرار داده، براى اين است كه مردم را به آنها بيازمايد. مفهوم آزمايش در قرآن به صورتهاى مختلف ذكر شده و از سنتهاى مؤكد، عام و استثناناپذير خداوند است. در اينجا بايد يادآور شد كه آزمايشهاى خداوند خيلى پيچيده تر از آزمايشهاى ما انسانهاست، آزمايشهاى انسانى در يك مورد خاص و براى يك هدف مشخص صورت مى گيرد، ولى آزمايشهاى الهى چندين هدف را دنبال مى كند. گاهى دو گروه را به وسيله يكديگر آزمايش مى كند و گاهى چندين نفر را به وسيله يكديگر آزمايش مى كند؛ «لِيَبْلُوَا بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ»6. علت انتخاب اين موضوع اهميت ويژه آن است كه اولاً، بسيارى از مسايل فكرى و اعتقادى به حل آن بستگى دارد. دوم اينكه بسيارى از قضايايى كه در تاريخ واقع شده، به خصوص از صدر اسلام تاكنون، با تحليلى خداشناسانه و با بينش توحيدى پاسخ داده شود و سوم اين كه بتوانيم وظيفه خود را در مقابل اين سنت عظيم و پيچيده الهى بشناسيم. پيچيدگى آزمايشهاى الهى از آزمايشهاى انسانى خيلى بيشتر است، ما بايد خود را آماده كنيم و براى سربلندى در آزمايش الهى از آزمايشهاى گذشته خداوند عبرت بگيريم كه قدم بزرگ موفقيت در همين عبرت پذيرى است. ادامه دارد...!!! پی نوشت ها : * از بیانات آیت الله العظمی مصباح یزدی - قم ـ حسينيه شهدا – شب هشتم محرم 1427 1 نساء، 155 2 عنكبوت،2 3 انفال، 28 4 ملك، 2 5 كهف، 7 این الطالب بدم المقتول بکربلا ؟! خدایا در ظهور منتقم خون حسین سلام الله علیهما تعجیل فرما | 
No comments:
Post a Comment